نفس زکیه کیست؟
قتل نَفسِ زَکیّه کشته‌شدن فردی با لقب نفس زکیه از نسل امام حسین(ع) در کنار کعبه، از نشانه‌های ظهور امام زمان(ع) است که در برخی از روایات به حتمی بودن آن تصریح شده است. این حادثه پس از ظهور و قبل از قیام امام مهدی(عج) و در مسجد الحرام اتفاق می‌افتد.
محتویات
[نهفتن]نام و کنیه وی
«نفس زکیه» شخصی است به نام محمد بن الحسن که به دلیل زهد و عبادت، در روایات به او لقب نفس زکیه داده شده است. وی از اولاد امام حسین(ع) بوده و به عبارتی سید حسینی است.[یادداشت ۱]
قطعی بودن این نشانه
از ویژگی‌هایی که برای کشته شدن نفس زکیه بیان شده و اهمیت این رخداد را می‌نمایاند، حتمی بودن این واقعه است. روایات متعددی با تعابیر گوناگونی چون «محتوم»، «لابدّ ان یکون»، «لایخرج حتی» این مطلب را بیان می‌کنند. این حتمی بودن، در حدیث حمران بن اعین از امام صادق(ع) با تأکید بیشتری در کنار سایر علائم حتمی(صیحه آسمانی، خروج سفیانی، خروج یمانی، خسف بیداء) بیان شده است.[یادداشت ۲]
وظیفه نفس زکیه
بنابر آنچه از روایات و اخبار به دست می‌آید وظیفه نفس زکیه پیام رسانی برای امام است. پس از ظهور امام مهدی(عج) و اعلان جهانی این ظهور توسط صیحه آسمانی، ایشان به یارانشان می‌گوید مردم مکه مرا نمی‌خواهند در حالیکه برای هدایت فرستاده شده‌ام، شایسته است شخصی همچون من این مطالب را برای ایشان بگوید تا برای آنها حجت تمام شود. سپس یکی از یارانش را می‌طلبد و به ایشان می‌فرماید: نزد اهل مکه برو و به ایشان بگو من فرستاده فلانی هستم و او به شما می‌گوید: ما اهل بیت رحمت و معدن رسالت و خلافت هستیم و از ذریه محمد(ص) و سلاله پیامبرانیم. ما مظلوم واقع شده‌ایم و مردم به ما ستم کرده‌اند و ما را آواره ساخته‌اند و از هنگام رحلت رسول خدا(ص) تا امروز حق ما غصب شده است. اکنون ما از شما چشم یاری داریم و از شما یاری می‌طلبیم. پس ما را یاری کنید. وقتی او شروع به صحبت می‌کند مردم مکه بر او هجوم آورده و او را سر می‌برند.[یادداشت ۳]
زمان و مکان قتل نفس زکیه
کشته شدن نفس زکیه پس از ظهور و ۱۵ روز قبل از قیام امام زمان(عج) خواهد بود. شیخ صدوق با ذکر سند از امام صادق(ع) نقل کرده است: بین قیام قائم آل محمّد و کشتن نفس زکیه تنها پانزده شب فاصله خواهد بود.[یادداشت ۴]
در حدیثی از امام باقر(ع)، مکان این قتل در مسجد الحرام بین رکن و مقام ابراهیم خواهد بود.[یادداشت ۵]
نفس زکیه برادری نیز دارد که در مکه به شهادت می‌رسد. از عمار یاسر منقول است که زمانی که «نفس زکیه» و برادرش به قتل می‌رسند به واسطه این ضایعه فرشته‌ای مقرب ندا می‌دهد که امیر و سرپرست شما مهدی است و وی کسی است که زمین را پر از حق و عدل می‌کند.[۱]
مصداق‌های ادعایی
طرفداران محمد بن عبدالله محض(متوفای ۱۴۵ق) از برخی روایات استفاده نموده و وی را نفس زکیه خواندند.[۲]
وی با نفس زکیه‌ای که طبق روایات دیگری در پشت کوفه به همراه هفتاد نفر از یارانش شهید می‌شود[۳] متفاوت است. برخی از نویسندگان معاصر این مورد را به شهید حکیم و یارانش که در نجف (که در پشت کوفه قرار دارد) شهید شده‌اند تطبیق داده‌اند.[۴]
پانویس
- پرش به بالا↑ معجم أحادیث الإمام المهدی(ع)، ج ۱ ص ۴۷۸
- پرش به بالا↑ مقاتل الطالبيين،ص۲۰۷
- پرش به بالا↑ موعود شناسی، ص ۵۲۳
- پرش به بالا↑ عصر ظهور، ص ۱۳۹
یادداشت‌ها
- پرش به بالا↑ وَ النَّفْسُ الزَّکیةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَینِ؛ و نفس زکیه از فرزندان حسین علیه‌السلام است. تفسیر عیاشی، ج۱، ص۶۴
- پرش به بالا↑ مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِی لَا بُدَّ أَنْ یکونَ قَبْلَ قِیامِ الْقَائِمِ خُرُوجُ السُّفْیانِی وَ خَسْفٌ بِالْبَیدَاءِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکیةِ وَ الْمُنَادِی مِنَ السَّمَاءِ؛ از نشانه‌های حتمی که ناگزیر پیش از قیام قائم علیه‌السلام خواهد بود، خروج سفیانی و فرو رفتن در سرزمین بیداء و کشته شدن نفس زکیه و منادی از آسمان است. الغیبة نعمانی، ص۲۶۴
- پرش به بالا↑ یقول القائم لاصحابه یا قوم ان اهل مکة لایریدوننی ولکنی مرسل الهیم لاحتج علیهم بما ینبغی لمثلی ان یحتج علیهم فیدعو رجلا من اصحابه فیقول له امض الی اهل مکة فقل یا اهل مکة انا رسول فلان الیکم و هو یقول لکم انا اهل بیت الرحمة و معدن الرسالة و الخلافة ... فاذا تکلم الفتی بهذا الکلام اتوا الیه فذبحوه بین الرکن و المقام و هی النفس الزکیة. بحار الأنوار، ج ۵۲ ؛ ص۳۰۷
- پرش به بالا↑ لَیسَ بَینَ قِیامِ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَینَ قَتْلِ النَّفْسِ الزَّکیةِ إِلَّا خَمْسَ عَشْرَةَ لَیلَةً؛ کمال الدین و اتمام النعمه، ج۲، ص۶۴۹
- پرش به بالا↑ وَ قُتِلَ غُلَامٌ مِنَ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه وآله بَینَ الرُّکنِ وَ الْمَقَامِ اسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ النَّفْسُ الزَّکیةُ…؛ و جوانی از آل محمّد که نامش محمّد بن حسن یا نفس زکیه است بین رکن و مقام کشته شود. کمال الدین، ج۱، ص۳۳۱
منابع
- رضوانی، علی اصغر، موعود شناسی، قم، انتشارات مسجد جمکران، ۱۳۸۴، چاپ اول
- کورانی، علی، عصر ظهور، ترجمه : مهدی حقی، تهران، چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۵، چاپ چهارم
- الکورانی العاملی، الشیخ علی ؛ معجم أحادیث الإمام المهدی(ع)، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیه، ۱۴۱۱ق
- کمال الدین و تمام النعمه، محمد بن علی الصدوق (م. ۳۸۱ ق.)، اول، بیروت، اعلمی، ۱۴۱۲ ق.
- بحار الانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق
- کتاب الغیبه، محمد بن ابراهیم النعمانی (م ۳۸۰ ق.)، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، [بی تا].
- تفسیر العیاشی، محمد بن مسعود العیاشی (م. ۳۲۰ ق.)، به کوشش رسولی محلاّتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیة [بی تا].
- مقاتل الطالبیین، ابو الفرج علی بن الحسین الأصفهانی (م ۳۵۶)، تحقیق سید احمد صقر، بیروت،دار المعرفة، بی‌تا.