حضرت محمد صلی الله علیه و آله
مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق) پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.
حضرت محمد(ص) در جامعه مُشرک جزیرة العرب به دنیا آمد، اما از بت‌پرستی و نزدیک شدن به زشتی‌های رفتاری رایج در جامعه پرهیز می‌کرد. در چهل سالگی به پیامبری رسید و مهمترین پیامش دعوت به توحید بود. هدف از بعثتش را تکمیل فضایل اخلاقی معرفی کرد. مشرکان مکه سال‌ها او و پیروانش را آزردند، ولی آنان از اسلام دست برنداشتند. محمد پس از ۱۳ سال دعوت به اسلام در مکه، به مدینه رفت و این هجرت، مبدأ تاریخ اسلامی شد.
با کوشش پیامبر(ص) تقریبا تمام شبه جزیره عربستان در زمان حیات او به اسلام گروید. در دوره‌های بعد، گسترش اسلام ادامه یافت و به تدریج اسلام دینی جهانی شد.
براساس حدیث ثقلین، پیامبر(ص) به مسلمانان سفارش کرد که پس از وی به قرآن و عترت او پناه ببرند و از آن دو جدا نشوند و در مناسبت‌های گوناگون، از جمله در واقعه غدیر، امام علی (ع) را جانشین خویش معرفی کرد.
پیامبر در سن ۲۵ سالگی با خدیجه ازدواج کرد و حدود ۲۵ سال با او زندگی کرد. پس از وفات خدیجه، پیامبر با همسران دیگری ازدواج کرد. فرزندان پیامبر از خدیجه و ماریه بودند و همه آنها جز فاطمه(س) در زمان حیات پیامبر از دنیا رفتند.
محتویات
[نهفتن]- ۱نسب، کنیه‌ها و القاب
- ۲ولادت و کودکی
- ۳پیش از بعثت
- ۴بعثت
- ۵دعوت علنی
- ۶دشمنی قریش و پیامدهای آن
- ۷هجرت به مدینه
- ۸تغییر قبله
- ۹جنگها و درگیریها در مدینه
- ۱۰صلح حدیبیه
- ۱۱دعوت سران ممالک دیگر به اسلام
- ۱۲فتح مکه
- ۱۳ماجرای مباهله
- ۱۴آخرین حج پیامبر(ص)
- ۱۵رحلت
- ۱۶جانشینی پیامبر(ص)
- ۱۷سیره نبوی و شخصیت پیامبر
- ۱۸گزیده سخنان
- ۱۹جایگاه پیامبر در عقاید شیعه
- ۲۰منابع روایی از پیامبر(ص)
- ۲۱مطالعه بیشتر
- ۲۲پانویس
- ۲۳منابع
نسب، کنیه‌ها و القاب
مُحمّد بن عبداللّه بن عبدالمطّلب (شَیبة الحمد، عامر) بن هاشم (عَمروالعُلی) بن عبدمَناف (مُغیرة) بن قُصَی (زید) بن کلاب (حکیم) بن مُرّة بن کعب بن لُؤی بن غالب بن فِهر (قریش) بن مالک بن نَضر (قَیس) بن کنانة بن خُزَیمة بن مُدرکة (عمرو) بن الیاس بن مضر بن نِزار (خلدان) بن مَعَدّ بن عدنان.[۱] مادر پیامبر اسلام، آمنه دختر وهب بن عبدمناف بن زهرة بن کلاب است. شیعیان بر ایمان آمنه دختر وهب و عبدالله بن عبدالمطلب و اجداد رسول خدا تا آدم(ع) اجماع دارند.[۲]
| [نمایش]تبارنامه پیامبر اسلام |
|---|
| [نمایش]
خاندان پیامبر (ص)
|
|---|
- کنیه‌ها و القاب
کنیه محمد (ص)، ابوالقاسم و ابوابراهیم است.[۳] برخی از القاب پیامبر اسلام عبارتند از: مصطفی، حبیب الله، صفی الله، نعمة الله، خیرة خلق الله، سیدالمرسلین، خاتم النبیین، رحمة للعالمین، نبی امّی.[۴]
ولادت و کودکی
-
ولادت
نگاره تولد پیامبر گرامی اسلام(ص) در کتاب مجمع التواریخ که در قرن ۱۵ توسط حافظ ابرو در هرات تهیه شده است.
ابن هشام و برخی دیگر، ولادت حضرت محمد(ص) را در عام الفیل نوشته‌اند. از آنجا که تاریخ‌نویسان، درگذشت پیامبر اسلام(ص) را در سال ۶۳۲م نوشته‌اند و او هنگام وفات ۶۳ ساله بوده، می‌توان تولد پیامبر(ص) و عام الفیل را بین ۵۶۹ تا ۵۷۰م حدس زد.[۵]
روز ولادت پیامبر اسلام(ص) از نظر مشهور شیعه، ۱۷ ربیع‌الاول و از نظر مشهور اهل سنت، ۱۲ ربیع‌الاول است.[۶] در ایران، فاصله بین ۱۲ ربیع‌الاول تا ۱۷ ربیع‌الاول به عنوان هفته وحدت بین شیعه و سنی نامگذاری شده است.
منابع تاریخی، رخدادهایی را در شب میلاد پیامبر اسلام(ص) نقل کرده‌اند که به ارهاصات یا هشدارها مشهور شده است.[۷] برخی از این رخدادها عبارتند از: لرزیدن طاق کسری و سقوط ۱۴ کنگره آن، خاموش شدن آتش در آتشکده فارس پس از هزار سال، خشکیدن دریاچه ساوه و همچنین خواب عجیب موبدان و پادشاه ساسانی.[۸]
مکان ولادت پیامبر اسلام(ص) در شعب بنی‌هاشم[۹] یا شعب ابی‌طالب[۱۰] و در خانه عقیل بن ابی‌طالب به دنیا آمد. فرزندان عقیل، این خانه را به محمد بن یوسف برادر حجاج بن یوسف فروختند[۱۱] و این خانه به خانه محمد بن یوسف مشهور شد.[۱۲] محمد آنجا را تبدیل به قصری برای خود کرد. در زمان حکومت بنی‌عباس، خیزران مادر هارون‌الرشید خلیفه عباسی، این خانه را خرید و آن‌را تبدیل به مسجد کرد.[۱۳] علامه مجلسی عالم قرن یازدهم نقل می‌کند که در زمان او مکانی به این نام در مکه وجود داشته و مردم آن‌را زیارت می‌کردند.[۱۲] این بنا تا زمان حکومت آل‌سعود بر حجاز، باقی بود. آنها به جهت اعتقادات مذهب وهابیت و منع بر تبرک به آثار انبیاء، آنجا را تخریب کردند.[۱۳]
- دوران کودکی
قرآن کریم بر یتیم بودن پیامبر اسلام تصریح دارد و منابع تاریخی نیز در این باره فراوان است.[۵]
عبدالله، پدر محمد (ص)، چند ماه پس از ازدواج با آمنه دختر وهب، رئیس طایفه بنی‌زهره، به سفری تجاری به شام رفت و هنگام بازگشت، در یثرب درگذشت. برخی سیره‌نویسان، درگذشت عبدالله را چند ماه پس از ولادت محمد (ص) نوشته‌اند. محمد (ص)، دوران شیرخوارگی را نزد حلیمه، زنی از قبیله بنی‌سعد گذراند.
وقتی محمد شش سال و سه ماه (و به قولی چهار سال) داشت، مادرش او را برای دیدار با اقوام و خویشان (از طرف مادر عبدالمطلب از طایفه بنی عَدِی بن نّجّار)، به یثرب برد. در بازگشت به مکه، آمنه در ابواء درگذشت و همانجا دفن شد. آمنه در وقت درگذشت، ۳۰ ساله بود.[۱] پس از وفات آمنه، عبدالمطلب، پدربزرگ پدری محمد(ص)، سرپرست او شد. محمد هشت ساله بود که عبدالمطلب درگذشت و عمویش ابوطالب سرپرستی او را عهده‌دار شد.[۱۴]
پیش از بعثت
درباره زندگانی حضرت محمد (ص)، گزارش‌های فراوان و روشنی در متون تاریخی آمده و حوادث و رویدادهای زندگی او، در مقایسه با دیگر پیامبران، کامل‌تر و دقیق‌تر ثبت شده است. با این حال، همچنان برخی از جزئیات زندگی او روشن نیست و گاه ابهامات و اختلافاتی درباره آنها وجود دارد.
سفر اول به شام و پیشگویی راهب نصرانی
محمد (ص) در کودکی، در یکی از سفرهای عمویش به شام، همراه وی بود و در بین راه در محلی به نام بصری، راهبی مسیحی به نام بحیرا نشانه‌های پیغمبری را در او دید و به ابوطالب توصیه کرد که محمد را از آسیب یهودیان که دشمن وی هستند، محافظت کند. چون کاروان از بحیرا دور شد، وی محمد (ص) را نگاه داشت و گفت: تو را به لات و عزی سوگند می‌دهم آنچه از تو می‌پرسم پاسخ بده! محمد (ص) گفت: مرا به نام لات و عزی مپرس که هیچ چیز را چون این دو بت ناخوش نمی‌دارم. سپس بحیرا او را به خدا سوگند داد.[۱۵]
حِلْفُ الْفُضول
از وقایع مهم پیش از ازدواج محمد(ص)، شرکت در پیمان حلف الفضول است که در آن جمعی از اهالی مکه هم‌پیمان شدند تا «از هر مظلومی حمایت کنند و حق او را بستانند». پیامبر (ص) بعدها این پیمان را می‌ستود و می‌گفت اگر بار دیگر هم او را به چنان پیمانی بخوانند، به آن می‌پیوندد.[۱۶]
سفر دوم به شام
وقتی محمد (ص) ۲۵ ساله بود، ابوطالب به او گفت: «کاروان قریش آماده رفتن به شام است. خدیجه دختر خویلد، گروهی از خویشان تو را سرمایه داده تا برای او تجارت کنند و در سود آن شریک باشند. اگر بخواهی تو را هم می‌پذیرد.» سپس با خدیجه در این باب سخن گفت و او پذیرفت. از ابن اسحاق روایت شده که خدیجه، امانتداری و بزرگواری محمد (ص) را شناخته بود، به او پیام فرستاد که اگر آماده تجارت در مال من باشی، سهم تو را بیش از دیگران خواهم پرداخت.[۱۷]
پس از این سفر تجارتی بود که خدیجه به ازدواج محمد (ص) درآمد.
| همسران پیامبر (ص) |
|---|
 |
|
خدیجه دختر خویلد (ازدواج: ۲۵ عام الفیل) |
ازدواج
پیامبر در ۲۵ سالگی با خدیجه ازدواج کرد.[۱۸] خدیجه حدود ۲۵ سال با پیامبر زندگی کرد و سرانجام در سال ۱۰ بعثت درگذشت. پس از درگذشت خدیجه، پیامبر با سوده دختر زمعة بن قیس ازدواج کرد. همسران بعدی پیامبر(ص) عبارتند از عایشه، حفصه، زینب دختر خزیمه بن حارث، ام حبیبه دختر ابوسفیان، ام سلمه دختر ابوامیه مخزومی، زینب دختر جحش، جویریه دختر حارث بن ابی ضرار، صفیه دختر حیی بن اخطب، و میمونه دختر حارث بن حزن و ماریه دختر شمعون.[۱۹]
فرزندان
| اسلام |
 |